De druk op verpleegkundigen  en verzorgenden is groot. Er wordt van hen verwacht dat zij de beste zorg leveren, zo snel mogelijk hun werk doen en daarnaast ook nog eens allerlei management-achtige taken op zich nemen. Niet zo gek, dat niet iedereen op dat laatste zit te wachten

Zelf merk ik vaak dat er mede hierdoor weerstand is zodra ik over leiderschap in de zorg praat. Veel zorgpersoneel denkt dat ik het dan heb over allerlei extra taken waar in hun toch al drukke baan geen ruimte voor is. Maar management en leiderschap zijn twee verschillende dingen. Tijd om eens dieper in te gaan op wat leiderschap in de zorg precies is.

Wat mensen denken dat leiderschap is….

Veel verzorgenden en verpleegkundigen  zien het als volgt: je hebt jouw taak als zorgprofessional aan de ene kant en dan is er de bedrijfskant aan de andere kant. Onder het eerste valt het echte werk: aan het bed de cliënt verzorgen of verplegen. Administratie, management en leiderschap zitten aan de andere kant, de bedrijfskant. En die kant lijkt in eerste instantie helemaal niet zo aantrekkelijk. Die kant zorgt voor de werkdruk, die kant leidt af van de inhoud van het vak en in die kant heeft niet iedereen zin.

… en wat het werkelijk is

In werkelijkheid is leiderschap in de zorg heel iets anders dan die meer administratieve taken of managementkant. Als ik het met verpleegkundigen en verzorgenden heb over leiderschap in de zorg, dan praten we juist over kwaliteit van leven en waardevolle zorg. We denken na over hoe we in de zorg die we bieden de mensen met een zorgvraag centraal kunnen stellen en hoe we vanuit onze expertise op de werkvloer ook onze collega’s centraal kunnen stellen bij het maken van processen, beleid en protocollen.

Leiderschap in de zorg is zoeken naar manieren om ons werk goed en makkelijk te kunnen doen, waarbij mensen (met een zorgvraag én zorgprofessionals) centraal staan. Zij zijn het gouden middelpunt van waar leiderschap om draait. 

Wanneer is leiderschap iets voor jou?

Niet iedereen in de zorg zal het liggen om met dit soort vragen bezig te zijn. Dat heeft alles te maken met je persoonlijke kenmerken. Je behoefte aan leiderschap ligt namelijk in je karakter. Het is één van de persoonskenmerken die ons van elkaar onderscheiden. 

Mensen die wel graag met leiderschap bezig zijn, hebben dus andere eigenschappen dan mensen die van nature niet neigen naar leiderschap. Maar heb je behoefte aan leiderschap, dan heb je hiervoor ook ruimte in je werk nodig om uitdaging te blijven vinden in wat je doet. Je zoekt dan naar een plek waar je je energie, enthousiasme, integriteit, betrouwbaarheid, gevoel voor humor en wens om de mensen centraal te stellen kwijt kunt. 

Bezig zijn met leiderschap is dan geen extra werkdruk meer, maar juist noodzakelijk om je werk als zorgprofessional te doen. 

Hoe zorg je voor leiderschap in je werk?

Niet verder vertellen, maar ik ben dus zo iemand die het nodig heeft om met leiderschap, ontwikkeling en positionering bezig te zijn in mijn werk. In de afgelopen jaren heb ik dit een steeds groter onderdeel van mijn werk laten worden. Regelmatig krijg ik de vraag hoe ik dat aangepakt heb. Hoe zorg ik voor leiderschap in mijn werk? Deze dingen hebben mij geholpen:

1. Ik wil nooit stilstaan. Ik blijf op zoek naar nieuwe kennis, nieuwe werelden. Je kan bijna zeggen dat ik een soort spons ben. Gooi me in een emmer en ik zuig alles op waar mijn interesse naar uitgaat. Waar ik ook mee bezig was, ik was me dus ook altijd aan het ontwikkelen en aan het leren.
2. Ruimte creëren voor anderen taken. In welk team ik ook werkzaam was, ik heb altijd open en bloot op tafel gelegd dat ik ruimte wilde hebben voor andere taken. Gewoon overleggen met elkaar en elkaar de ruimte geven om ieder op zijn of haar eigen manier succesvol te zijn. Voor mij was dat dus óók met die andere taken bezig zijn.  
3. Het belangrijkste voor mij was een teamleider die me stimuleerde en soms goed een spiegel voorhield over de keuzes die ik maakte. Soms waren de blaren niet fijn! Maar ik ben dankbaar voor alle fouten die ik gemaakt heb, want elke keer leerde ik weer iets. Mijn teamleider wist alles ook altijd op een positieve manier om te keren, waardoor ik weer verder kon en veel kon leren. 
4. Naast een inspirerende teamleider, heb ik ook veel gehad aan mijn coach. Heerlijk, iemand die je zo nu en dan even doorgrondt en doorvraagt. Echt een aanrader! Ik heb hierdoor zoveel geleerd over mijzelf en het blijkt toch echt wel handig je eigen handleiding nog beter te kennen. Elke organisatie zou zo’n wandelcoach moeten hebben. Even wandelen en je verhaal doen zonder schaamte of complexiteit. Gewoon je verhaal doen. Mijn tip: investeer hier als zorgorganisatie in!  
5. Met alles wat ik leerde, waar ik over struikelde of waar ik tegenaan liep, ben ik daarna natuurlijk aan de slag gegaan;
6. Ik werk vanuit de overtuiging dat nee niet bestaat. Nee is geen onderbouwing in mijn wereld. Nee is een manier om de deur snel dicht te doen uit angst dat er meer werk of iets anders onwenselijks op je afkomt. Ik ga dus altijd op zoek naar wat er achter een ‘nee’ zit. Vraag je wat een nee betekent, dan krijg je prachtige antwoorden. En betekende de nee vaak eigenlijk ‘ja, maar ik wil er nog meer vanaf weten’ of ‘ja, maar ik wil eerst nog meer duidelijkheid’. 

De grootste stap die ik heb gezet, is het starten van mijn uitdaging om verandering in de zorg te brengen via mijn werk als innovatiecoach. Dat betekent niet altijd lief zijn of vriendjes hebben, maar het betekent wel staan voor een andere manier van werken. 

Nu ik leiderschap in de zorg tot de kern van mijn werk heb gemaakt, voelt het alsof ik af en toe uitstapjes maak naar een andere planeet. Eentje waarin ik leer en me ontwikkel rondom de thema’s waarmee we ons bezighouden met leiderschap in de zorg. Om vervolgens vanaf die planeet terug te keren naar aarde, om hier leiderschap te laten bloeien en eigenaarschap te proberen creëren bij collega’s. 

Hoe ik dat doe, daar vertel ik je volgende keer meer over.